Kohnstamm-ensemble
22 februari 2012
Van streng kantoor naar uitnodigende leeromgeving
Het voormalig Centraal Belastingkantoor aan de kop van de Amsterdamse Wibautstraat is door ons getransformeerd tot een onderwijsomgeving voor de Hogeschool van Amsterdam. De toekomstige gebruikers – 34 opleidingen met zo’n 5200 studenten – zijn vanaf het begin nauw betrokken geweest bij het project. Mede dankzij de inbreng van de betrokken onderwijsdomeinen, studenten, medewerkers en fysiek gehandicapten heeft de donkere en zware uitstraling van dit voormalige belastingkantoor plaats gemaakt voor een leeromgeving met hoge en lichte ruimtes en een open en uitnodigend karakter. Ook de omwonenden zijn, na een aanvankelijk kritische houding, blij met het eindresultaat dat voorziet in een fraai, publiek toegankelijk binnenhof.
Het project ontving in 2012 een eervolle vermelding voor renovatie- en transformatieprijs de Gulden Feniks.
Entreeplein als ontmoetingsplaats
Het oude belastingkantoor was gevestigd in Rijksmonument het Kohnstammhuis, gebouwd in de jaren ’50 in de traditionalistische, sobere stijl van de Delftse School, en in 1970 uitgebreid met een extra vleugel, het Theo Thijssenhuis. In de loop der jaren waren de panden door verbouwingen aan elkaar gegroeid. De onderste vijf lagen van de loopbrug tussen de gebouwen zijn verwijderd om het Rijksmonument meer vrij te maken en een ruime entree naar het nieuwe binnenplein te creëren. Het verhoogde plein – eronder ligt een parkeergarage – verbindt beide onderwijsgebouwen en functioneert als ontmoetingsplaats, waar niet alleen studenten, maar ook omwonenden graag gebruik van maken. Op het plein zijn houten zitelementen geplaatst en er staan zes grote bomen, die door drie gaten in het dak van de garage steken. Een nieuw paviljoen op het plein biedt ruimte voor exposities, presentaties en debat.
Functionaliteit en flexibiliteit
De gevel van het Rijksmonument, inclusief de kenmerkende monumentale wapenschilden, is zorgvuldig gerestaureerd en alle nieuwe elementen zijn in nauw overleg met de Monumentencommissie uitgevoerd. In het interieur zijn karakteristieke elementen hersteld, zoals de trappenhuizen, de wandschildering van V.G.A. Röling en de glas-in-loodramen in het voormalige bedrijfsrestaurant. Ook is de oorspronkelijke middengang met zwart plafond teruggebracht, die de ruggengraat van het gebouw benadrukt. Hoewel het karakter en de monumentale status van de gebouwen niet is aangetast, zijn de functionaliteit en flexibiliteit van de gebouwen enorm toegenomen, onder andere door de uitbreiding van de liftcapaciteit, het ruim bemeten klimaatsysteem en de inrichting van verschillende multifunctionele ruimtes. Zo is een onderwijsomgeving gecreëerd die respect uitstraalt voor het Rijksmonument, maar ook de sfeer ademt van hoogwaardig onderwijs en ruimte biedt voor ontmoeting en samenwerking.
Energielabel van G naar A
De keuze van Ibelings van Tilburg architecten om het Theo Thijssenhuis niet te slopen, maar ingrijpend te renoveren, levert op zich al een enorme milieuwinst op. Deze duurzame lijn is consequent doorgetrokken bij de renovatie van het gehele Kohnstamm-ensemble. Door toepassing van een reeks energiebesparende maatregelen als warmte-koude-opslag, hoogwaardige isolatie, PV-panelen, en ledverlichting is het energielabel gestegen van G naar A. Dankzij deze en andere maatregelen, zoals gebruik van recyclebare materialen, een mos-sedum dak, en duurzaam drinkwatergebruik heeft het Kohnstamm-ensemble nu een gemiddelde GPR-score – een indicator voor de kwaliteit en toekomstwaarde van een gebouw – van 7,3 gekregen.
Bij de materiaalkeuze is tevens aansluiting gezocht bij de oorspronkelijke materialen van het monument, bijvoorbeeld door toepassing van graniet en basalt die in hun uitstraling fraai aansluiten bij de bestaande bebouwing.