Biq: gevelontwerp is een spel binnen conventies

10 december 2013, 10:54

Als Biq het voorlopig ontwerp afsluit, heeft het architectenbureau alle materialen en beeldbepalende details al uitgezocht. “Stelposten voor metselwerk zul je bij ons niet tegenkomen”, zegt architect Hans van der Heijden.

Tekst Kirsten Hannema

Op het eerste gezicht lijkt het een siersteen, bovenin de gevels van de door Biq vernieuwde woonwijk Drents Dorp in het Eindhovense Strijp. Maar wie het terra-kleurige betonelement nader bestudeert, ontdekt dat het allereerst een praktische rol vervult; het is de verplichte noodoverstort voor het platte dak.

Verleden niet kopiëren
“We hebben dit voor het eerst in een woningbouwproject in Den Haag gedaan”, vertelt architect Hans van der Heijden. “In eerdere projecten kregen we onze tekeningen van de constructeur terug met allemaal blikken waterspuwers, vol in het zicht. Toen dachten we: laten we het voortaan omdraaien. Laten we die noodvoorziening een eigen vorm geven, die meedoet in het maken van architectuur. Laten we het inzetten om het gevelbeeld te verrijken, als ornament. Hiervan weet je in elk geval zeker dat het niet wegbezuinigd wordt.”

Het is een typisch Biq-detail. Gebaseerd op een beeld dat we kennen van vroeger, maar uitgevoerd met de materialen en technieken van vandaag. “Gevels ontwerpen gaat over het spelen van een spel binnen conventies. Ik vind het wezenlijk dat de gevel verbeeldt wat het gebouw is, dat een huis er uit ziet als een huis. Ook moet er mijns inziens een balans zijn tussen de afzondering van het individu en de interactie tussen gebouw en openbare ruimte. Dus geen glazen gevels – wat dat betreft nemen wij afstand van het modernisme. We zitten ontegenzeglijk in de traditionele hoek. Maar wij verzetten ons tegen de krampachtige pogingen om gevels uit het verleden te kopiëren. Decoratief mestelwerk zoals in de oorspronkelijke huisjes in Drents Dorp, dat krijg je nu nooit meer op die manier gedaan. Beter is het om te zoeken naar een analogie.”

Zekerheden
Die zoektocht begint met een studie naar de architectuur van de plek – Biq werkt vooral aan woningbouwprojecten binnen stadsvernieuwing. Bij het maken van een plan in Den Haag Transvaal ontdekte Van der Heijden dat in deze wijk, gebouwd na 1901, de eerste sociale woningbouw van de stad stond. Nieuw was destijds de portiek, die een grotere maat in de gevel introduceerde, wat in een veel mondainer stadsbeeld resulteerde dan in bijvoorbeeld de Schilderswijk. De nieuwe gevels, die om de vier woningen verspringen, weerspiegelen die maat. Het metselwerk, de kozijnafmetingen en de schuine straathoeken zijn eveneens afgeleid van de bestaande bebouwing.

Hoe je die details precies bepaalt? Van der Heijden: “Wij werken parallel, maken voortdurend schetsjes en testen ondertussen in de computer het effect van repetitie op het straatbeeld. Het voorlopig ontwerp sluiten we af met 1:20 tekeningen; alle materialen en beeldbepalende details zijn dan uitgezocht. Stelposten voor metselwerk zul je bij ons niet tegenkomen. We weten dan al precies welke baksteen uit welke fabriek door de metselaar – met behulp van een modern voegapparaatje – verwerkt gaat worden. Zo houden we grip op het werk van de aannemer en op het budget. Voor een groot deel gaat ontwerpen over het inbouwen van zekerheden.”

Wisselend gevelbeeld
Bij Hessenberg, een project in de binnenstad van Nijmegen, zat het probleem in de ondergelegen parkeergarage. “We moesten voortbouwen op het kolommengrid van de garage – met 5,40 meter een vrij bonkige maat voor de historische omgeving. We zijn toen meteen 1:20 gaan kijken naar de gevels. We hebben repeterende façades ontworpen met staande ramen, in drie breedtematen die wisselen, afhankelijk van het uitzicht en de oriëntatie op de zon. Reliëf was ook belangrijk, omdat de gevels vooral overhoeks worden bekeken. Als je schuin langs de pilasters en betonbanden kijkt, is het beeld heel anders dan frontaal. Wat dit ontwerp voor mij succesvol maakt, is dat als je die gevels bekijkt, je niet weet uit welke tijd ze stammen.”

Trefwoorden

transvaal biq stadsontwerp den haag nijmegen hessenberg biq architecten gevel eindhoven gevelelement strijp

1	Den Bosch 'pauzeert' aanbesteding voor ontwerp gebiedsontwikkeling Citadelpoort maandag, 17 november
2	Expositie in Kunsthal belicht eerdere toeristische periode Rotterdam dinsdag, 18 november
3	Het streven naar nieuw is ouderwets donderdag, 20 november
4	Zelfsluitende Vlotterkering in Steyl vormt tevens 'balkon aan de Maas' dinsdag, 18 november
5	Kleurrijk atrium vormt hart van nieuw internationaal hoofdkantoor NXP maandag, 17 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Groen licht voor 99 woningen Churchillpark Leiden

21 april 2016

TU Delft krijgt een 'coffee and bikes'

5 oktober 2016

Spiegelgevel biedt ruim uitzicht met privacy

10 december 2013

Nieuw bureau voor Hans van der Heijden

30 juni 2014

OMA en Neutelings Riedijk sprekers congres Architectenweb

16 januari 2014

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013

Awg en biq winnen Architectuurprijs Nijmegen

27 juni 2011

Voorstellen open oproep SfA geselecteerd

16 maart 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Studio for New Realities brengt binnenspel Plaswijckpark onder gevouwen dak

21 november, 2:00

Het Plaswijckpark in het noorden van Rotterdam biedt voor kinderen allerlei mogelijkheden om buiten te spelen. Voor dagen met minder goed weer is er nu een tweede paviljoen gerealiseerd met mogelijkheden om binnen te spelen.

Space&Matter ontwerpt ingetogen houten paviljoen voor BSO in Zeist

21 november, 9:30

Aan de rand van het dorpscentrum van Zeist, in een door woningen omzoomd binnengebied, ontwerpt Space&Matter een nieuwe buitenschoolse opvang (BSO) en gymzaal.

MoederscheimMoonen Architects benoemt vijf associates

21 november, 9:00

Om de basis van het groeiende bureau richting de toekomst te versterken heeft het nu vijf associates benoemd: Aldo Trim, Boy Hoffs, Maarten de Roij, Mike Pennings en Romano van den Dool.

ECHO Urban Design en RoosRos Architecten winnen tender Machinewerf Vlissingen

20 november, 4:30

ECHO Urban Design en RoosRos Architecten zijn samen met partners Leyten, Fullhouse, depart en Steenvlinder door de gemeente Vlissingen geselecteerd als winnende partner voor de ontwikkeling van locatie de Machinewerf in het Scheldekwartier.

Vervoersregio's Rotterdam, Den Haag en Amsterdam willen miljard extra voor OV

21 november, 11:29

Volgens burgemeester Jan van Zanen van Den Haag is 500 miljoen euro extra nodig "om niet achteruit te gaan door indexering en bezuinigingen". En nog eens 500 miljoen euro is nodig "om het OV mee te laten groeien met het aantal inwoners.

Mogelijke proef zelfrijdende pendelbussen tussen station Hoofddorp en Schiphol Trade Park

20 november, 2:15

De provincie Noord-Holland onderzoekt of het zelfrijdende pendelbussen zonder chauffeur kan laten rijden in de buurt van Schiphol. Als dit qua veiligheid en techniek haalbaar is, wil de provincie in 2027 een proef starten.

Fietsflat bij Amsterdam Centraal wordt na 25 jaar gesloopt

20 november, 1:45

Voor de door VMX Architects ontworpen fietsenstalling is geen nieuwe plek gevonden. Daarom wordt de 'fietsflat' nu gesloopt.

Maastricht grootste stijger op lijst van beste steden om te wonen

20 november, 1:15

Op de ranglijst van de Atlas voor Gemeenten steeg Maastricht de afgelopen tien jaar van de 40e naar de 34e plek. Amsterdam staat stevig op de 1e plek van de lijst.

Minder infraprojecten gaan door na bezuinigingen Prinsjesdag

20 november, 10:40

Minder infrastructuurprojecten kunnen doorgaan door bezuinigingen die met Prinsjesdag zijn doorgevoerd. Dat staat in antwoorden op Kamervragen over de begroting van het Mobiliteitsfonds.

Om malafide grondspeculatie tegen te gaan, overweegt het kabinet een bedenktijd voor kopers van grond

20 november, 9:00

Grondhandelaren splitsen landbouwgrond vaker op in kleine stukjes en verkopen die dan door aan particulieren. De kopers kunnen dan ten onrechte denken dat de gemeente op de grond wil bouwen, terwijl dat niet zo is.

Ga naar het nieuws-archief