Braziliaanse architect Lelé (82) overleden

23 mei 2014, 9:28

Afgelopen woensdag is de Braziliaanse architect João Filgueiras Lima, beter bekend als Lelé, overleden. Hij was al geruime tijd ziek. Lelé was minder bekend dan zijn landgenoten Oscar Niemeyer en Lucio Costa, maar wordt gezien als een unieke figuur binnen de Braziliaanse architectuur.

In memoriam door Jorn Konijn, een van de curatoren van de tentoonstelling over Lelé in 2012 in het NAi.

Lelé was een cruciale schakel in onder andere het realiseren van de nieuwe hoofdstad Brasília. Verder werd hij bekend met zijn industriële en gestandaardiseerde publieke gebouwen, met name zijn ziekenhuizen, scholen en loopbruggen. Lelé werd 82 jaar.

Lelé begon zijn carrière eind jaren ’50 bij zijn leermeesters Oscar Niemeyer en Lucio Costa. Hij werd ingenieur voor de realisatie van de nieuwe hoofdstad Brasília. De miljoenenstad moest in korte tijd en met schaarse middelen worden gerealiseerd. Vanwege deze haast onmogelijke opgave, besloot Lelé het bouwproces grotendeels te laten prefabriceren in fabrieken die hij zelf ontwierp Op deze wijze kon hij aan de grote vraag naar kwalitatief goede gebouwen voldoen.

Vindingrijkheid
Zijn drang naar functionaliteit en perfectioneren van constructie werd gecombineerd met zijn drang om maatschappelijke problemen aan te pakken. Dit leverde een enorme vindingrijkheid in het gebruik van materialen en constructies op. Deze kennis zette hij na zijn periode in Brasilia in bij het ontwerpen van kleine scholen voor dorpen in het binnenland van Brazilië. Bewoners konden de gebouwtjes eenvoudig zelf in elkaar zetten.

Ook bouwde Lelé in de favela’s van Rio de Janeiro kleine bruggen en trappen waarmee de toegang tot de wijken verbeterd werd en die tegelijkertijd als riolering fungeerden. Dit leidde uiteindelijk tot een grootschalig infrastructureel project in Salvador Bahia, waar Lelé een groot aantal voetgangersbruggen ontwierp die buurten aan weerszijden van brede autowegen met elkaar wisten te verbinden.

Na een persoonlijk drama – Lelé’s vrouw raakte gewond in een auto-ongeluk – besloot Lelé zich toe te gaan leggen op het verbeteren van de kwaliteit van ziekenhuizen. Tijdens het verzorgen van zijn gewonde vrouw zag hij de ‘afschuwelijke toestand’ waarin de Braziliaanse ziekenhuizen zich bevonden.

Hij begon zijn grootste uitdaging: het ontwerpen van een nieuw type ziekenhuis, met veel licht en lucht. Lelé beperkte zich hierbij niet tot de gebouwen, maar ontwikkelde in overleg met doktoren en verpleging geheel nieuwe, integrale zorgconcepten. Het gebouw, maar ook het door Lelé ontworpen meubilair, draagt bij aan het zorgproces.

Tentoonstelling
Buiten Brazilië was Lelé minder bekend. Een monografische tentoonstelling in het Nederlands Architectuur Instituut in 2012 bracht daar een kleine verandering in. In Brazilië zelf werd er uitgebreid stil gestaan bij het overlijden van de architect.

President Dilma Rouseff roemde hem om zijn “zeldzame creativiteit en onovertroffen capaciteit van sociaal bouwen”. Tevens zal de nationale inzending van Brazilië voor de aanstaande Architectuurbiënnale van Venetië worden aangepast en werk van Lelé tentoonstellen.

Trefwoorden

lelé overlijden

1	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
2	Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend vrijdag, 19 april
3	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
4	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Zomerserie (2): Architect in... Brazilië

29 juli 2014

Video: architectuur en geluk in Brasilia

29 januari 2016

NAi exposeert werk van Braziliaan Lélé

23 oktober 2012

Andere nieuwsberichten

Wie wordt de Architect van het Jaar 2024?

14 minuten geleden

Welke architect, of collectief van architecten, heeft dit jaar de grootste bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de architectuur in Nederland? Stuur jouw suggestie uiterlijk 10 mei 2024 op naar Architectenweb.

Houten Makers’ KUbe van BIG is “onderwijs gestold in een gebouwde vorm”

Gisteren, 17:47

BIG presenteert samen met uitvoerend architect BNIM en de University of Kansas School of Architecture & Design het ontwerp voor een nieuw onderwijsgebouw met een massief houten diagrid.

Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station

Gisteren, 14:50

De gemeente Den Haag wil in de komende jaren 2.250 tot 2.500 woningen, betere verbindingen en meer groen realiseren in het gebied rond het centraal station. Ook komt er voor 130.000 m² kantoorruimte en ruim 21.000 m² aan maatschappelijke functies.

DGBC publiceert whitepaper circulair ontwerpen op CO2-uitstoot

Gisteren, 13:49

Aan het begin van een bouwtraject kunnen ontwerpkeuzes bijdragen voor minder CO2-uitstoot. Om architecten te helpen bij deze keuzes maakte DGBC een whitepaper over ontwerpen op CO2-uitstoot en circulair ontwerpen

ASML wil grote vestiging op Brainport Industries Campus

Gisteren, 11:34

Chipmachinefabrikant ASML wil in de regio Eindhoven uitbreiden met het oog op de toekomst.

Organisaties werken aan praktijktoets aangescherpte MPG-eisen

22 april, 2:27

Veertien organisaties uit onder meer de ontwerp- en bouwsector gaan onderzoeken hoe de aangescherpte MPG-eisen voor 2025 kunnen worden geïmplementeerd in de praktijk.

IMF-bestuurder dringt aan op verdere afbouw hypotheekrenteaftrek

22 april, 1:36

Nederland kan fiscale en financiële stimulering van de woningmarkt niet gebruiken nu er een nijpend huizentekort is, stelt Paul Hilbers.

DNB: verduurzaming woningen blijft achter, maar geld geen probleem

22 april, 10:01

Verreweg de meeste Nederlanders hebben genoeg spaargeld of leenmogelijkheden om hun koophuis te verduurzamen, maar doen dit toch nog niet in groten getale.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

19 april, 1:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

19 april, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Ga naar het nieuws-archief