Linksboven: Een stalen hekwerkraster bij de ingang scheidde de zusters in het slotklooster fysiek en symbolisch van de buitenwereld. Linksonder: Zuster Lydia kijkt naar het openen van de gesloten kloostermuur.

Een brug tussen een wereldse en een geestelijke omgeving

14 juni 2023, 16:50

Het gebied de Heilige Driehoek in het Noord-Brabantse Oosterhout vormt het decor voor de h3h biënnale, een grote expositie met hedendaagse kunst. Frank Havermans werd gevraagd een site specific werk te maken, wat resulteerde in een doorgang tussen de levendige buitenwereld en een besloten en contemplatieve binnenwereld.

De Heilige Driehoek in Oosterhout is een aaneengesloten gebied met drie aan elkaar grenzende, nog in gebruik zijnde kloostercomplexen te midden van tuinen, landerijen en monumentale boerderijen. Dit gebied vormt momenteel de locatie voor de derde editie van de tentoonstelling voor hedendaagse kunst, de h3h biënnale (voorheen Kunst in de Heilige Driehoek).

In deze omgeving tonen 25 kunstenaars uit binnen- en buitenland nieuwe en bestaande werken. Frank Havermans is een van de mensen die is gevraagd om een site specific werk te maken.

Grens
Bij een rondgang door de tuin van de Onze Lieve Vrouwe Abdij hoorde Havermans dat met het oog op de expositie een tijdelijke doorgang in de kloostermuur zou worden gemaakt. De opening is vooral bijzonder, omdat de zusters Benedictinessen al honderd jaar geen publiek in hun privétuin toelieten. Naast de doorgang in de muur moest er een brug over de diepe sloot komen om een verbinding met de Kloosterdreef te creëren.

Havermans wist op dat moment de locatie voor zijn werk. In het algemeen bevindt zijn werk zich vaak op een grens, vertelt hij: “De grens van een discipline, een ruimte, een provincie, een land. Een grens heeft iets magisch; ze maakt nieuwsgierig naar wat er aan de andere kant is. Dat geldt in hoge mate voor dit klooster dat al honderd jaar een geheim is voor zijn omgeving.”

Hij ziet het openen van de betonnen kloostermuur, ook al is dat een tijdelijke ingreep, als meer dan het maken van een functionele doorgang. Het is ook een, vanuit wederzijds vertrouwen, voorzichtig openbreken van een systeem, vindt Havermans. “In mijn werk verbindt ik vaak beeld en functie; ik zag hier de perfecte uitdaging voor mijn bijdrage aan de h3h biënnale.”

Materiaal en patroon
De bijdrage heet ‘Poortbrug Paviljoen’, een naam die het hybride karakter van het werk uitdrukt (en volgens het indexicale systeem van Havermans ‘KAPKAR / H3H-YPB’). Het is geïnspireerd op het stalen rasterhekwerk bij de officiële ingang tot het klooster en de eenvoudige betonnen kloostermuur, die de zusters in de abdij en de buitenwereld jarenlang van elkaar scheidden.

Voor het Poortbrug Paviljoen heeft Havermans uit een stapel constructie-multiplex zorgvuldig het hout op kleur en tekening geselecteerd. De wanden van de poortbrug vertonen een rasterpatroon. Het ritme van de spleten tussen de planken laat het daglicht in horizontale strepen binnen, wat de structuur van het ontwerp nog eens accentueert.

Aan de buitenzijde is het werk voorzien van een heel dun laagje cement, om aan te sluiten bij de betonnen muur. Daarnaast verwijst deze afwerking naar het gebouw in Bossche School-architectuur, dat zich bevindt in een niet voor publiek toegankelijk deel van het kloosterterrein. Het object is met de hand gemaakt door Havermans in zijn studio.

Aarzelend oversteken
Het Poortbrug Paviljoen nodigt uit de besloten tuin en dit deel van de expositie te betreden, maar met een kort moment van twijfel. Eenmaal over de sloot splitst het Poortbrug Paviljoen zich voor de betonnen muurpaal, die Havermans heeft laten staan om het ritme van de muur te respecteren. De bezoeker moet kiezen welke uitgang hij neemt. “In een moment van aarzeling word je door de muur geleid, betreed je de wereld van het geloof”, zegt Havermans.

Feitelijk maakt de linker- of rechtergang geen verschil. Eenmaal in de tuin is het volgende kunstwerk zichtbaar aan de linkerkant en kent de bezoeker het vervolg van de kunstroute. “Binnen de kloostermuur verandert de mentale ruimte”, voegt Havermans toe. “Er valt een rust over je heen.”

De h3h biënnale duurt nog tot en met 16 juli 2023. Na afloop wordt het werk van Havermans verwijderd en de muur weer gesloten.

Trefwoorden

h3h biënnale kunst religieus erfgoed frank havermans abdij klooster installatie oosterhout studio frank havermans hedendaagse kunst heilige driehoek

1	Woontorens The Grace worden lager dan gepland vrijdag, 26 april
2	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
3	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
4	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
5	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Een poort die de fantasie prikkelt

25 oktober 2021

Solotentoonstelling Frank Havermans met urbanisme als materiaal

14 februari

Een platform voor Oude Willem en de wandelaar

20 januari 2021

Frank Havermans toont in Shenzhen een gastvrij kunstwerk

12 februari 2020

Pleinen van kunstenaar Sol LeWitt in Amsterdam weer schoon

27 september 2023

Een observatiepost voor stedelijke dynamiek

9 juli 2019

Installatie van Frank Havermans is tevens eenpersoonswerkplek

6 juni 2018

Installatie klampt zich aan het Glaspaleis

13 september 2017

Verplaatsbaar paviljoen met flexibel bouwsysteem

19 september 2016

Locatiegebonden ontwerp voor vliegbasis

19 september 2013

Vuurrood baken voor brandweerpost

2 juli 2013

'Illegale' constructie voor biënnale Hongkong

16 maart 2012

Winnaar van exemplaar ‘Transitional’

24 september 2018

Verloting boek Transitional over Frank Havermans

5 september 2018

Opening Occupied Space III Frank Havermans

31 mei 2011

'Architectonische constructies' in SM’s

21 maart 2011

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Woontoren voor jongeren op Oostenburg vormt roestbruin accent langs het spoor

26 april, 3:50

In de Amsterdamse wijk Oostenburg is een ensemble van vier gebouwen opgeleverd. Blikvanger van het geheel is een door NEXT architects ontworpen woontoren voor jongeren.

EU Mies Award 2024 voor studiepaviljoen Technische Universiteit Braunschweig

26 april, 1:57

Het gebouw naar een ontwerp van de architecten Gustav Düsing en Max Hacke werd gekozen uit zeven finalisten. Een van de andere genomineerde projecten, de Gabriel García Márquez-bibliotheek in Barcelona, kreeg de Emerging Architecture Prize.

Sofie De Caigny nieuwe voorzitter Commissie Omgevingskwaliteit en Cultureel Erfgoed Rotterdam

26 april, 12:15

Vanaf 23 juni zal De Caigny deze functie voor een periode van drie jaar gaan vervullen. Ze volgt Esther Agricola op, die eveneens drie jaar lang voorzitter van de commissie is geweest.

Podcasts en publicatie over realiseren ruimtelijke kwaliteit bij stedelijke ontwikkeling

26 april, 10:47

Deze week hebben architect Willem Hein Schenk en publicist JaapJan Berg de podcastserie De Haarlems Sessies en de bijbehorende publicatie Sturen op Stadsarrangementen gelanceerd.