Keuterij getransformeerd tot eigentijds woonhuis

In het buitengebied net ten zuiden van Groningen, in de gemeente Tynaarlo, heeft +PEIL Architectuur en Stedenbouw een voormalige keuterij getransformeerd tot eigentijds woonhuis. In het ontwerp is de oude boerderij aan twee zijden opgedikt en verhoogd. Door de eerder gebruikte baksteen in de uitbreiding op zijn kant te gebruiken, ontstaat een gelaagd gevelbeeld.

Een boer die maar weinig grond en vee had, en daardoor naast zijn boerenbedrijf ook elders moest werken voor de kost, werd ook wel een keuterboer genoemd. De kleine boerderij die daarbij hoorde, werd ook wel een keuterij genoemd.

De bewoners van de woning waar het hier om gaat vonden zo’n keuterij in het open landschap tussen de stad Groningen en de aan elkaar gegroeide dorpskernen van Paterswolde en Eelde. Door verschillende minder geslaagde eerdere verbouwingen was van de keuterij nog maar weinig over. Maar het bouwwerk en de manier waarop deze op de kavel stond intrigeerde de architecten. De keuterij stond in de oksel van twee wegen, vrij dicht tegen die wegen aan, maar daardoor creëerde hij aan de andere zijde ook een riante tuin. Die kwaliteit heeft +PEIL Architectuur en Stedenbouw in zijn ontwerp uitgebuit.

Langs de wegen waren de oude gevels gelukkigerwijs nog in de beste staat. Daarom zijn die aan deze zijde van de woning voor een groot deel behouden. Daarbij is het gevelbeeld relatief gesloten gehouden. “Doordat het gewenste woonprogramma aanzienlijk groter was dan het bestaande volume kon herbergen, is de bestaande keuterij uitgebreid en geopend aan de tuinzijde”, vertelt +PEIL Architectuur en Stedenbouw. “De bestaande keuterij is aan de tuinzijde als het ware opgedikt, hetgeen in de oostgevel goed zichtbaar is in de overgang van oud naar nieuw. Een nieuw houten bijgebouw tegen de westelijke perceelsgrens zorgt voor de inkadering van het nieuwe erf dat de entree vormt tot het woonhuis.”

“Daar waar we het in de plattegrond wenselijk vonden, hebben we op eigentijdse wijze nieuwe gevelopeningen toegevoegd in de bestaande gevels. De grote, nieuwe kozijnen zijn weggedetailleerd achter de bakstenen, zodat er een contrast ontstaat met de nadrukkelijk wel zichtbare, bestaande witte stalen kozijntjes”, gaat het architectenbureau verder. “Op andere plaatsen in de gevel hebben we, waar nodig, juist bestaande openingen ‘dichtgezet’. Het dichtzetten is gebeurd op dezelfde wijze als waarmee de gesloten delen van de nieuwe gevels gemaakt zijn, namelijk met bakstenen op hun kant.”

Achter die ‘dichtgezette’ ramen zitten nog altijd ramen verborgen. “Overdag valt hier subtiel daglicht naar binnen. ’s Avonds, wanneer het licht binnen aan is, komt er door de gaatjes licht naar buiten en lichten de bestaande (oude) gevelopeningen op. Hierdoor worden op subtiele wijze de contouren van de oorspronkelijke gevelindeling weer zichtbaar.”

De keuterij had een gevel uit strengpers bakstenen. Deze efficiënte manier om bakstenen te maken werd in de tweede helft van de negentiende eeuw in Nederland geïntroduceerd. In zijn ontwerp heeft +PEIL Architectuur en Stedenbouw in de nieuwe gevels dezelfde strengpers bakstenen gebruikt, alleen zijn ze daar op hun kant gezet. “Hoewel we dus voor de nieuwe gevels dezelfde steen gebruiken, ontstaat doordat we de steen kantelen toch een andere textuur.”

“In de oost- en zuidgevel komen de oude en nieuwe gevels samen. In de oostgevel vormt de overgang van oud naar nieuw een subtiele verwijzing naar de oorspronkelijke doorsnede van de bestaande keuterij. Oranje-rode dakpannen en vergrijzende Iroko kozijnen completeren de materialisering van het project. De keuze voor een mix van afgekeurde dakpannen is enerzijds een duurzame en levert anderzijds een door ons gewenste nuancering op”, sluit het architectenbureau af.

De getransformeerde keuterij heeft nu goede geïsoleerde gevels gekregen waarin onder andere triple beglazing is toegepast. Ook is de woning voorzien van een warmteterugwininstallatie. In september van dit jaar won de woning de juryprijs binnen de Drentse Architectuurprijs.