Renovatie & nieuwbouw woongebouwen Ravenhorst
30 augustus 2011
"Van saaie modernistische jaren zeventig architectuur valt best iets moois te maken." Met deze gedachte pakte STOL architecten uit Lisse de renovatie van twee maisonetteflats tot studentenwoningen en de nieuwbouw van startersappartementen aan de Ravenhorst in de Leidse Merenwijk aan. De Merenwijk is de meest Noordelijke woonwijk van Leiden. Het Zuidelijkste deel van de wijk, grenzend aan de Slaaghsloot en ook wel Slaaghwijk genoemd, is het oudst en verrees aan het begin van de jaren '70. Het casco van de twee gebouwen bleek nog dik in orde te zijn, waardoor de woningblokken goed te strippen en te hergebruiken waren. Ook de omgeving was goed, met veel groen, van een aangename schaal en toch niet ver van het centrum van Leiden. Niet onbelangrijk, met het oog op de doelgroep.
De Stichting Leidse Studentenhuisvesting had de maisonettes in 2004 al aangekocht. In de vrijkomende woningen zetten ze alvast studenten totdat de bouwkundige ingreep van start zou gaan. Dankzij de renovatie ontstond de mogelijkheid de woningen anders in te delen. Het werden plattegronden die meer op studenten toegesneden zijn. Het ontwerp richt zich nu echt op bewoning door studenten. Drie studentenkamers in één maisonette bleek realistisch, met daarnaast nog een ruime doucheruimte en een gezamenlijke keuken. In de gerenoveerde woningen is nu op het eerste niveau ruimte voor één studentenkamer en een keuken en op het tweede niveau liggen de andere twee kamers en de nieuwe, ruimere badkamer.
Zo goed als het casco nog in elkaar zat, zo slecht was het gesteld met de installaties. In de woningen is daarom een verlaagd plafond aangebracht, zodat er meer installatievrijheid was, wat gemakkelijker is voor de indeling. In die tien centimeter hoogte zitten alle installaties. Iedere elektricien en installateur had zo zijn eigen werkruimte aan het plafond. De stadsverwarming was ook aan vervanging toe, elke woning heeft nu een individuele regelunit.
Behalve de renovatie van de bestaande maisonettes zijn er ook woningen toegevoegd. De optop-appartementen bestaan uit een staalconstructie met een gasbetonvloer en metalstudwanden, een eenvoudige en lichte constructie, waardoor er een extra verdieping op de huidige gebouwen gezet kon worden. Elke woning in de nieuwe toplaag overpant twee stramienen en biedt plaats aan studerende stelletjes. Behalve de nieuwe woningen in de toplaag zijn op de kop van één van de gebouwen ook nog twaalf nieuwe appartementen gebouwd.
De nieuwbouw is opgetrokken uit een bruin-antracietkleurige gevelsteen met zilverkleurige nuances en sluit daardoor goed aan op de bestaande bebouwing. De woningen in de bestaande bebouwing zijn volledig opnieuw opgebouwd. Daarnaast zijn de entrees en trappenhuizen opnieuw ingericht en voorzien van nieuwe trappen en liften. Door het toepassen van grote gevelkozijnen, een open trapconstructie en lichte wandafwerking, hebben de lange en smalle trappenhuizen een open en transparant karakter gekregen.
Veel aandacht ging uit naar de entrees van het bouwblok. Oorsponkelijk was er één smalle hoofdingang in het midden van het bouwblok, nu zijn er twee ingangen gemaakt. Eén in de bestaande bouw en één in de oksel bij de nieuwe aanbouw. De entrees hebben een duidelijk, fris kleuraccent gekregen en zijn 's avonds goed verlicht en herkenbaar. In de lijn met de nieuwe, modernere kleurstelling van het hele gebouw, die past bij de doelgroep.
Met de nieuwbouw begon voor Johan de Zwart, projectleider bij Van Rhijn Bouw, het project: "We zijn begonnen met de fundering van de nieuwbouw aan de kop en hebben vervolgens de flat gestript. Dat ging vrij soepel, maar je komt naast de tegenwoordig bijna gebruikelijke asbest ook andere uitdagingen tegen of zaken die net anders op tekening staan. Maar dat is ook wel het aardige van renovatie. Je moet improviseren en met z'n allen eruit zien te komen. Vooral oplossingsgericht denken. Dat is belangrijk in een team." De Zwart is ook te spreken over de toegpaste prefab gevelelementen. Die kwamen compleet met de deur voor de meterkast van de fabriek. Omdat ze door de aanwezigheid van galerij en balkons niet direct met de kraan ervoor konden worden gehangen, zijn ze geplaatst met een evenaar (de officiële benaming van een insteker). "Per verdieping zijn de voor- en achtergevel helemaal afgewerkt in twee dagen, dat ging echt perfect," aldus De Zwart.
Het eerste blok woningen was in 2010 gereed, het tweede blok werd ondertussen al gestript en is in de zomer van 2011 opgeleverd. De tweede fase was min of meer een herhalingsoefening, weliswaar zonder de extra aanbouw met kopwoningen, maar wel met de beeldbepalende kleurige opbouw van optop-appartementen.