schoolgebouw Pontes Pieter Zeeman

In Zierikzee is een bijzonder gebouw vol onderwijs en cultuur voor alle leeftijden aan het ontstaan. De bestaande samenwerking tussen de bibliotheek, het theater en de muziekschool van Campus Cultura en het Pieter Zeeman, een school voor voortgezet onderwijs, theorie en praktijk gericht, krijgt straks ruimte om te groeien in nieuwe huisvesting. Bovendien wordt deze alliantie uitgebreid met nog drie partijen: het speciaal basisonderwijs van De Meie, het hoogbegaafdheidsonderwijs van Vitruvio en de kinderopvang krijgen ook plek onder het nieuwe dak. Er vormt zich zo een gebouw waarin bijzondere ontmoetingen plaats vinden. Een publieke voorziening van formaat die een belangrijke rol speelt in de wijk, in de stad en op het eiland.

Leerlingen op Schouwen-Duiveland fietsen dagelijks stad en land af voor hun onderwijs. Zij brengen veel tijd door in omvangrijke huisvesting in een stedelijke omgeving terwijl ze van huis uit vooral bekend zijn met het kleinschalige en het dorpse. Van welke school dromen deze leerlingen? En welke vorm hebben onderwijs, cultuur, sport, ontmoeting en ontspanning dan? Hoe kunnen we huiselijkheid en kleinschaligheid bieden in een modern, context-rijk en veranderlijk onderwijslandschap?

De architecten en adviseurs van Bureau Bos zijn niet begonnen met tekenen, maar met bevragen en luisteren. Elke ontwerpfase van eerste schets tot en met bestek is tot stand gekomen in goed overleg met de betrokkenen. Zowel de leraren, de ouders en leerlingen van de scholen als ook de buurtbewoners, de leraren van de muziekschool en de adviseurs van de gemeente hebben mee-ontworpen. Telkens over de onderwerpen die in die fase belangrijk waren: van grof naar fijn en met de beleving van de gebruikers als prioriteit. Met eenvoudige en korte oefeningen kreeg men veel informatie boven tafel. De betrokkenen hebben elkaar tijdens dit proces op plezierige wijze beter leren kennen. Maar misschien nog wel het belangrijkst: deze aanpak heeft gezorgd voor een breed gedragen ontwerp. Het ontwerpen van een nieuw schoolgebouw is vaak onderdeel van een organisatorisch veranderproces; in het nieuwe gebouw wordt straks op een andere manier gewerkt. Door samen aan het gedroomde gebouw en terrein te ontwerpen, ontstaat het fundament onder dit veranderproces en onder de toekomstige samenwerking.

Het samen ontwerpen startte met het organiseren van vier bijeenkomsten: het kader, het verhaal, het gebouw en de spiegel. Een bonte groep gebruikers werd uitgenodigd om deel te nemen. De bijeenkomsten draaiden om laagdrempelige ontwerp-opdrachten en een selectie van korte documentaires over onderwijs, cultuur en architectuur. Bij de eerste bijeenkomst zijn twee referentieprojecten bezocht en besproken: welke keuzes zijn hier gemaakt en hoe zijn ze uitgepakt? Hiermee is bij de deelnemers een gezamenlijk referentiekader ontstaan. De tweede bijeen-komst werd benut om het verhaal van de toekomstige gebruikers te vertellen: hoe wordt het nieuwe gebouw straks beleefd en wat is daarvoor belangrijk? Tijdens de derde bijeenkomst schetsten, knipten en plakten de deelnemers hun ideale onderwijsomgeving: welke ruimten komen waar, wat is hun onderlinge relatie en zijn er wellicht ruim-ten te combineren? Op de vierde bijeenkomst heeft Bureau Bos haar bevindingen gepresenteerd en hielden zij de deelnemers als het ware een spiegel voor: dit is wat we van jullie gehoord hebben en daar past een dergelijk gebouw bij.

Het resultaat is een gebouw als een Zeeuws knoopje: opgedeeld in kleinschalige domeinen voor verschillende soorten onderwijs, sport en cultuur en verdeeld over het landschap. Tussen die kleinere delen ontstaat een verwarmde binnenstraat die ruimte biedt voor studie, ontmoeting en ontspanning. Patio’s in het daklandschap zorgen voor veel daglichttoetreding en bieden ruimte aan bomen. Zo wordt alles verbonden: klein en groot, praktijk en theorie, jong en oud, binnen en buiten, bezoeker en gebruiker, cultuur en onderwijs. Maar ook: zo behouden alle onderdelen hun eigenheid en kleinschaligheid.

Een publiek gebouw als deze speelt een belangrijke rol in haar omgeving. Deze rol nog verder benadrukt door de ligging midden tussen een woonwijk, het stadscentrum, een evenemententerrein, een sportveld en een woonzorgcomplex. Het landschappelijk ontwerp is er daarom op gericht om gebouw en omgeving te verbinden en het parkachtige karakter van de omgeving te versterken. Zo zijn er nieuwe fiets- en wandelroutes gerealiseerd en is de routing van het autoverkeer geoptimaliseerd. Waterpartijen, groenpartijen en heuvels markeren pleinen en paden en zorgen voor een beheersbare en sociaal veilige omgeving ook als het gebouw niet in gebruik is.

Tijdens de bouw blijft de school in bedrijf. De architecten en adviseurs van Bureau Bos zijn erin geslaagd om een faseringsplan te bedenken waarmee de bouwtijd, de bouwkosten en overlast tijdens de bouw beperkt blijven. Naar verwachting kan de nieuwe school eind 2020 haar deuren openen. Schouwen-Duiveland is dan een moderne en flexibele onderwijsvoorziening rijker waarin eigenheid en kleinschaligheid centraal staan.